ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของมะม่วง
มะม่วง (Mango) เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ Anacardiaceae มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเติบโตได้ดีในพื้นที่ที่มีสภาพอากาศร้อนชื้นและแสงแดดจัด ต้นมะม่วงมีลักษณะเด่นในหลายส่วน
มะม่วงเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ที่มีลักษณะเด่นทางพฤกษศาสตร์อันน่าสนใจ ลำต้นสูงประมาณ 10-30 เมตร มีเปลือกหนาสีน้ำตาลเทาถึงน้ำตาลเข้ม แตกเป็นร่องลึกตามยาวของต้น เนื้อไม้แน่นและค่อนข้างแข็ง มีสีน้ำตาลอ่อนถึงน้ำตาลเข้ม
การเจริญเติบโตของมะม่วงค่อนข้างช้าในช่วงแรก แต่จะเพิ่มความเร็วขึ้นเมื่ออายุ 3-5 ปี กิ่งก้านแผ่กระจายเป็นทรงพุ่มกว้าง มีการแตกกิ่งรอบต้นอย่างเป็นระเบียบ มีสารยางสีขาวขุ่นตามเปลือกและกิ่งก้านที่ช่วยป้องกันแมลงและโรค
ต้นมะม่วงสามารถปรับตัวได้ดีในสภาพอากาศเขตร้อน ทนต่ออุณหภูมิสูงและดินที่มีความเค็มปานกลาง มีระบบรากลึกช่วยในการดูดซับน้ำและธาตุอาหาร อายุการให้ผลผลิตประมาณ 40-80 ปี โดยให้ผลผลิตดีที่สุดช่วงอายุ 10-30 ปี
การเติบโตของมะม่วงจะแตกต่างกันไปตามฤดูกาล ในฤดูฝนจะมีการเจริญเติบโตของกิ่งก้านมาก ฤดูหนาวเป็นช่วงพักตัวและออกดอก ส่วนฤดูร้อนเป็นช่วงติดผล สะท้อนให้เห็นถึงความยืดหยุ่นและความสามารถในการปรับตัวของพืชที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมอย่างยิ่ง
ใบมะม่วงมีลักษณะใบเดี่ยว รูปรีหรือขอบขนาน ยาวประมาณ 15-30 เซนติเมตร และกว้าง 6-12 เซนติเมตร ขอบใบเรียบไม่มีหยัก ผิวใบมันเงา สีเขียวเข้มในใบที่แก่แล้ว ส่วนใบใหม่จะมีสีแดงหรือชมพูอมแดง เส้นกลางใบเด่นชัดและมีเส้นใบย่อยขนานกับเส้นกลาง ใบมะม่วงมีเนื้อหนาและแข็งแรง ช่วยในการสังเคราะห์แสงและการระเหยน้ำผ่านการขับไอน้ำ
ดอกมะม่วงมีลักษณะเป็นดอกช่อ (Inflorescence) ซึ่งออกเป็นช่อกระจุกขนาดใหญ่ โดยแต่ละช่อจะมีดอกย่อยจำนวนมาก ดอกมะม่วงมักจะมีสีขาวหรือชมพูอ่อน และมีกลิ่นหอม ดอกจะออกตามปลายกิ่งในช่วงฤดูร้อนหรือฤดูฝน ดอกมะม่วงเป็นดอกสมบูรณ์เพศ (Hermaphroditic) ซึ่งหมายความว่ามีทั้งเกสรตัวผู้และตัวเมียในดอกเดียวกัน โดยมีการผสมเกสรโดยแมลงหรือพายุลม ดอกมะม่วงมักจะบานในช่วงเวลาต่างๆ ขึ้นอยู่กับพันธุ์ แต่ส่วนใหญ่จะบานในช่วง 1-2 เดือนก่อนที่จะติดผล.
ดอกมะม่วงมีลักษณะเป็นดอกช่อ (Inflorescence) ซึ่งออกเป็นช่อกระจุกขนาดใหญ่ โดยแต่ละช่อจะมีดอกย่อยจำนวนมาก ดอกมะม่วงมักจะมีสีขาวหรือชมพูอ่อน และมีกลิ่นหอม ดอกจะออกตามปลายกิ่งในช่วงฤดูร้อนหรือฤดูฝน ดอกมะม่วงเป็นดอกสมบูรณ์เพศ (Hermaphroditic) ซึ่งหมายความว่ามีทั้งเกสรตัวผู้และตัวเมียในดอกเดียวกัน โดยมีการผสมเกสรโดยแมลงหรือพายุลม ดอกมะม่วงมักจะบานในช่วงเวลาต่างๆ ขึ้นอยู่กับพันธุ์ แต่ส่วนใหญ่จะบานในช่วง 1-2 เดือนก่อนที่จะติดผล.
สายพันธุ์มะม่วงในประเทศไทยที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือ มะม่วงน้ำดอกไม้ โดยเฉพาะพันธุ์น้ำดอกไม้สีทอง เนื่องจากมีรสชาติหวาน เนื้อเนียน สีสวยงาม และเหมาะกับการส่งออก ในขณะที่สายพันธุ์อย่างเขียวเสวยและฟ้าลั่นเป็นที่นิยมสำหรับบริโภคในประเทศในลักษณะมะม่วงดิบ.
สามารถอบแห้งผลิตภัณฑ์ต่างๆ ได้มากมาย เช่น ผลไม้ ผัก ชาดอก เนื้อสัตว์ อาหารทะเล และยาสมุนไพร