ประวัติความเป็นมาของ ขนมหม้อแกง นั้นเริ่มต้นในยุคสมัยอยุธยา ซึ่งเป็นช่วงที่ประเทศไทยเปิดการค้ากับต่างชาติและได้รับวัฒนธรรมต่าง ๆ จากตะวันตก หนึ่งในประเทศที่มีอิทธิพลต่อขนมไทยในยุคนั้นคือ โปรตุเกส ที่เข้ามาพร้อมกับวัตถุดิบและเทคนิคการทำขนมที่แตกต่างไปจากการทำขนมไทยดั้งเดิม ชาวโปรตุเกสได้นำเสนอขนมที่ใช้ ไข่และน้ำตาล เป็นหลัก ทำให้ชาวไทยเริ่มนำวัตถุดิบเหล่านี้มาใช้ในขนมแบบไทย ๆ จนกลายมาเป็นต้นแบบของขนมหม้อแกงในปัจจุบัน

ในยุคก่อนที่จะมีไข่และน้ำตาลเข้ามา ขนมไทยส่วนใหญ่นิยมใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติ เช่น มะพร้าว แป้ง และน้ำตาลโตนด แต่การที่มีไข่เข้ามา ทำให้ชาวไทยสามารถสร้างสรรค์ขนมที่มีเนื้อสัมผัสนุ่มละมุนและรสชาติที่หอมหวานกลมกล่อมมากขึ้น ขนมหม้อแกงเป็นขนมที่ใช้ไข่ผสมเข้ากับกะทิ น้ำตาลโตนด และถั่ว ทำให้เนื้อขนมนุ่มละมุนและมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว

ขนมหม้อแกงถูกพัฒนาให้มีความหลากหลายมากขึ้น ทั้ง หม้อแกงถั่ว หม้อแกงเผือก และ หม้อแกงไข่ ที่แต่ละชนิดก็ให้รสชาติและเนื้อสัมผัสที่แตกต่างกันไป ขนมหม้อแกงยังเป็นที่นิยมในหมู่คนไทยมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เพราะเป็นขนมที่สามารถทำได้ง่าย ใช้วัตถุดิบไม่มาก และมีรสชาติที่ถูกปากคนไทยทุกวัย

ขนมหม้อแกง ไม่เพียงแต่เป็นของหวานที่นิยมในชีวิตประจำวันเท่านั้น แต่ยังถือเป็นส่วนสำคัญในงานบุญ งานมงคล หรือโอกาสพิเศษต่าง ๆ เพื่อแสดงถึงความเคารพและความยินดีในวัฒนธรรมไทย ด้วยประวัติอันยาวนานและรสชาติที่สืบทอดมารุ่นสู่รุ่น ขนมหม้อแกงจึงไม่ใช่เพียงขนมหวานธรรมดา แต่เป็นสัญลักษณ์ของความพิถีพิถันและความหลากหลายทางวัฒนธรรมที่แฝงอยู่ในรสชาติของมัน